6 kansen voor nog betere rijopleiding in Vlaanderen

Vanaf vandaag (1 maart 2024) moeten kandidaat -bestuurders en hun begeleiders weer verplicht een vormingsmoment volgen en ook de oefenperiode van al wie met de wagen leert rijden wordt (opnieuw) langer. Van 3 maanden naar 5 maanden.

Het gaat eigenlijk om het terugdraaien van 2 slechte maatregelen uit het verleden. Dat is op zich een goede zaak volgens verkeersveiligheidsorganisatie VSV, maar nu moet er ook gekeken worden naar het doorvoeren van echte verbeteringen.

In 2022 deed het Instituut voor Mobiliteit (Imob) van de UHasselt een onderzoek naar de rijopleiding en gaf daarbij 50 aanbevelingen. Daarvan zijn er nu enkele ingelost, maar de VSV ziet toch nog minstens 6 grote kansen om verdere stappen te zetten. ​ ​ 

1. Combinatie van 2 systemen is de beste opleiding 

In Vlaanderen kan je momenteel op verschillende manieren je rijbewijs halen. Ofwel kies je voor een opleiding via de rijschool, ofwel kies je voor het systeem van de vrije begeleiding, ofwel kies je voor een mix van de twee systemen. Voor de VSV moet vooral dat laatste systeem gestimuleerd worden. Door die mix combineer je immers de voordelen van de 2 systemen. De leerling krijgt een stevige basis door een professional en kan vervolgens veel uren oefenen met hun begeleider. Voor de VSV zou de combinatie van de 2 systemen veel meer gestimuleerd moeten worden. ​ De aanbeveling van de UHasselt is om rijlessen verplicht te maken bij het voorlopig rijbewijs met begeleider. 

2. Onafhankelijke screening voor je alleen het verkeer in mag 

In Vlaanderen mag je heel snel alleen het verkeer in. Wie nu 20 uur rijles volgt bij een rijschool, mag met een attest van diezelfde al meteen alleen het verkeer in. Het is momenteel dus de rijschool zelf die bepaalt of de leerling daar klaar voor is of niet en die de leerling een attest bezorgt. Dat is geen gezond systeem. Het kan zelfs leiden tot een absurde situatie waarbij een leerling die faalt op zijn praktijkexamen, meteen daarna gewoon op zijn eentje naar huis mag rijden. Het zou beter zijn moest een gestandaardiseerde en onafhankelijke test/screening uitwijzen wanneer een kandidaat-bestuurder klaar is om zich alleen in het verkeer te begeven. De Uhasselt pleit in haar eindrapport voor een onafhankelijk rijexamen na 20 uur rijles. Dat was trouwens ook een duidelijke aanbeveling van Cieca (de internationale commissie voor het testen van bestuurders) tijdens een audit van de Vlaamse rijopleiding in 2016. 

3. Duidelijke eindtermen voor het rijexamen en de rijopleiding 

Op dit moment is de link tussen de inhoud van de rijopleiding en die van het rijexamen te beperkt. In het onderwijs is zoiets ondenkbaar. Daar zijn duidelijke eindtermen die ervoor zorgen dat het examen de belangrijkste kennis en vaardigheden test. Dat zou bij de rijopleiding ook zo moeten zijn. Nu krijg je tijdens het theorie-examen vaak vragen over heel technische zaken, zoals de samenstelling van uitlaatgassen, de werking van de motorolie en de katalysator, enzovoort. Niet echt het soort examenvragen dat peilt naar veilig gedrag en de juiste attitude. ​ 

4. Evaluatie van het terugkommoment 

Het terugkommoment is een nieuwigheid die 7 jaar geleden werd ingevoerd. Dat is een verplichte opleiding waarbij de nieuwe bestuurders 3 tot 6 maanden na het behalen van hun rijbewijs moeten volgen. Dat terugkommoment is een goede zaak, maar 7 jaar na de invoering ervan is er nog steeds geen effectmeting gebeurd. Worden de vooropgestelde doelen wel bereikt? Niemand kan dat momenteel zeggen. Een grondige evaluatie is nodig. Op basis van die evaluatie kan het terugkommoment zowel inhoudelijk als praktisch worden bijgestuurd. Een concreet voorbeeld daarvan zou het beter integreren van rijhulpsystemen kunnen zijn. 

5. Meer toegankelijke taal

De verkeerstaal is sowieso complex. Het theorie-examen is nu soms meer een taaltest dan een verkeersveiligheidstest. De moeilijke termen en formulering van de vragen zijn zeker een grote hinderpaal voor mensen die de taal niet goed machtig zijn of die leerproblemen ondervinden. Daardoor zoeken die wel eens een toevlucht tot malafide systemen om toch voor het examen te slagen. Of kunnen ze er wel eens voor kiezen om zonder rijbewijs het verkeer in te gaan.

6. Betere ondersteuning van de rijlesgevers 

Rijlesgevers zijn een belangrijke beroepsgroep met een grote verantwoordelijkheid. Ze zijn de ‘leerkrachten van het verkeer’. Net als de leerkrachten in de klas hebben ook zij recht op een goede opleiding, ondersteuning en bijscholingen om van de job als rijlesgever een haalbare job te maken. De opleiding van rijlesgevers zou in zijn globaliteit herbekeken moeten worden. 

Jonge bestuurders blijven een kwetsbare doelgroep 

Elk jaar begeven in Vlaanderen zo’n 70.000 nieuwe chauffeurs zich in het verkeer. Het aantal doden en zwaargewonden bij jonge autobestuurders is de afgelopen jaren gelukkig gehalveerd, maar toch blijft het een kwetsbare doelgroep die oververtegenwoordigd is in de ongevallencijfers. Voor hun eigen veiligheid en die van anderen is het levensbelangrijk om hen een goede rijopleiding aan te bieden. 

Iedereen verdient een goede start in het verkeer 

We moeten nieuwe bestuurders meteen een goede start kunnen garanderen in het verkeer. Voor zichzelf en voor anderen. Dat kan alleen door de huidige rijopleiding nog verder te verbeteren. De aanpassingen op 1 maart zijn een te beperkte stap. Het onderzoek van Imob (UHasselt) naar de hervorming van de rijopleiding uit 2022 geeft een duidelijke basis voor de nodige bijkomende stappen. Het rapport resulteerde in 50 aanbevelingen waarvan er 10 als prioritair werden aangestipt. Daarvan werden er voorlopig nog maar 4 gerealiseerd. Voor de andere 6 is nog geen concrete planning gemaakt. Hoog tijd om ook die te realiseren. ​ ​ 

Bronnen: 

De 10 prioritaire aanbevelingen van de Imob (UHasselt) ​ 

Uit de 50 aanbevelingen selecteerde de UHasselt 10 prioriteiten. Van die 10 aanbevelingen, werden er ondertussen 4 gerealiseerd (2-3-7-8). Voor de aanpak van de andere 6 werd nog geen concrete planning opgemaakt.