55-plussers: één op vijf voelt zich onveilig op de fiets. VSV en minister Annick De Ridder willen dat Vlamingen zo lang mogelijk blijven fietsen.

"Fietsen is een eenvoudige manier om gezond ouder te worden. Het helpt om langer zelfstandig, mobiel en betrokken te blijven. Tegelijk tonen recente ongevallenstatistieken een sterke stijging van het aantal fietsongevallen met de (elektrische) fiets bij personen vanaf 55 jaar. Met deze bevraging wilden we inzicht krijgen in hoe we fietsers kunnen ondersteunen om zo lang mogelijk veilig en zelfstandig te blijven fietsen." - Vlaams minister van Mobiliteit Annick De Ridder

55-plusser fietst graag, maar voelt zich ook vaak onveilig

Uit een grootschalige bevraging bij 2.072 Vlamingen van 55 jaar en ouder blijkt dat 55-plussers graag fietsen, ​ maar zich wel regelmatig onveilig voelen in het verkeer. De studie, uitgevoerd in samenwerking met o.a. UHasselt, RAAK, OKRA en de Vlaamse Ouderenraad maakt duidelijk dat er dringend behoefte is aan gerichte ondersteuning van die doelgroep en aan kwaliteitsvolle fietsinfrastructuur.

Opvallend is dat één op vijf zich regelmatig onveilig voelt in het verkeer – bij vrouwen en stedelijke fietsers loopt dit zelfs op tot één op vier. Speedpedelecs en e-steps worden het vaakst genoemd als bron van onveiligheidsgevoel. 56% geeft aan zich regelmatig onveilig te voelen door toedoen van personen op een speedpedelec. Bij 51% van de 55-plussers wordt dat gevoel veroorzaakt door personen op een e-step. ​

3,5% had ongeval waarbij medische verzorging nodig was

3,5% geeft aan het afgelopen jaar een fietsongeval te hebben gehad waarvoor medische verzorging nodig was. Zes op tien ongevallen was eenzijdig, één op vijf fietsers had een ongeval met een auto als andere weggebruiker.

Fietsers boven de 67 jaar hebben dubbel zo vaak een ongeval met de elektrische fiets als fietsers onder de 67 jaar.

Kwaliteitsvolle fietsinfrastructuur erg belangrijk

Slechts 14% van de ondervraagden vindt dat er voldoende brede fietspaden zijn. Meer dan de helft klaagt over oneffenheden en hobbels, en 30% noemt de oversteekplaatsen in hun buurt gevaarlijk. De provincies Antwerpen en Limburg scoren bij de bevraagden iets beter dan de andere als het op fietsinfrastructuur aankomt.

Fietsers die zich vaker onveilig voelen, geven ook vaker aan dat de fietsinfrastructuur onvoldoende is. Zeker wanneer het bewaren van het evenwicht al moeilijk is, zijn fietspaden vol hobbels geen evidentie om over te fietsen. 

Met een groeiend aantal fietsers, zowel jong als oud, en met verschillende snelheden, is het cruciaal dat iedereen respect heeft voor elkaar in het verkeer. Dit geldt ook op fietspaden, die gedeeld worden door snelle en tragere fietsers. Ouderen hebben mogelijk meer tijd nodig voor reacties en manoeuvres. Snelle fietsers kunnen hierop inspelen door hun snelheid aan te passen in drukke situaties en tijdig aan te geven dat ze willen inhalen.

Fietsgebruik: jong geleerd, oud(er) gedaan

Personen die nu veel elektrisch fietsen, deden dat tien jaar geleden ook frequent. Andersom geldt ook dat personen die nu minder fietsen, dat tien jaar geleden ook minder frequent deden.

Eén op drie gebruikt (bijna) dagelijks de elektrische fiets. Zeven op tien heeft een elektrische fiets, de helft nog een gewone fiets. ​ De gewone fiets wordt (bijna) dagelijks door één op vijf gebruikt, beide vaker in stedelijke gebieden en de elektrische fiets meer door vrouwen. Eén op drie (31%) elektrische fietsers reed tien jaar geleden (bijna) dagelijks met de fiets. ​

Fietsgebruik: evenwicht en uithouding belangrijke factoren

Eén op de vier ondervindt soms problemen met de uithouding; één op de vijf met het evenwicht. ​Wie niet zo vaak fietst ervaart meer uithoudingsproblemen en moeilijkheden bij het op en afstappen.

Wie in een buurt met veel voorzieningen woont en weinig fysieke klachten heeft, blijft vaker fietsen. Ook wie voor het pensioen al regelmatig fietste, zet dat gedrag vaker verder.

Fietshelm is populair, vraag naar cursus verkeersregels

55-plussers staan welwillend tegenover het gebruik van de fietshelm. Zeven op tien heeft een fietshelm, vier op tien draagt die bijna altijd.

Twee op drie heeft interesse in een cursus over de wijzigingen in de verkeersregels. Iets meer dan één op vier heeft interesse in een cursus om de fietsvaardigheid op de (elektrische) fiets te oefenen.

Belangrijkste conclusies van het onderzoek

Het is belangrijk dat 55-plussers fietsen en blijven fietsen. Uit het onderzoek komen enkele aanbevelingen naar voor om daarvoor te zorgen.

Stimuleren opleidingen en andere veiligheidsmaatregelen

Er is bij de doelgroep zelf een duidelijke vraag naar extra cursussen over de verkeersregels. Beschermingsmiddelen zoals een helm, opvallende kleding en spiegels zijn al populair – die willen we blijvend positief stimuleren.

Sensibiliseren van andere weggebruikers

Onveiligheidsgevoel kan een belangrijke hindernis zijn om op de fiets te stappen. Dat onveiligheidsgevoel wordt bij de doelgroep vooral ervaren wanneer ze in aanraking komen met speedpedelecs en e-steps. Belangrijk om te blijven inzetten op campagnes die veilig en respectvol verkeersgedrag van de verschillende weggebruikers op en naast het fietspad stimuleren

Fietspromotie

Personen die fietsen, blijven dat doen. Mensen die weinig fietsen, zullen daar niet ineens mee starten eens ze op pensioen gaan. De overheid moet blijven investeren in fietspromotie via campagnes, opleidingen en workshops.

Blijven inzetten op het verbeteren van de fietsinfrastructuur

Ook een gebrekkige fietsinfrastructuur is een drempel voor de 55-plussers om vaker te fietsen. Het is een belangrijke taak van alle wegbeheerders om daarin te blijven investeren

Check alle resultaten van de bevraging